فصل اول - تشکیلات و صلاحیت

ماده ۱ – تشکیل دیوان عدالت اداری

به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین، واحدها و آیین‌نامه‌های دولتی و احقاق حقوق آنان، دیوان عدالت اداری که در این قانون به اختصار «دیوان» نامیده می‌شود، زیر نظر رئیس قوه قضائیه تشکیل می‌گردد.

ماده ۲ – صلاحیت دیوان

دیوان دارای صلاحیت رسیدگی به امور زیر است:
۱. رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی و حقوقی از:

• تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و نهادهای انقلابی.

• تصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور.

۲. رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرای قطعی هیأت‌های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون‌هایی مانند:

• کمیسیون ماده (۱۰۰) قانون شهرداری‌ها

• کمیسیون موضوع ماده (۵۶) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور
  و سایر کمیسیون‌های مشابه.

۳. رسیدگی به شکایات مستخدمان واحدهای مذکور از حیث تضییع حقوق استخدامی.

ماده ۳ – موارد خارج از صلاحیت دیوان

رسیدگی به تصمیمات و اقدامات قضائی دادگستری‌ها، دادسراها، دیوان عالی کشور و سایر مراجع قضائی از صلاحیت دیوان خارج است.

فصل دوم - تشکیلات دیوان عدالت اداری

ماده ۴ – سازمان دیوان

دیوان دارای شعب بدوی، شعب تجدیدنظر، هیأت عمومی و واحدهای اداری و پشتیبانی است.

ماده ۵ – شعب دیوان

شعب دیوان به تعداد لازم تشکیل می‌شود و هر شعبه بدوی حداقل از یک رئیس یا دادرس علی‌البدل و هر شعبه تجدیدنظر از سه عضو شامل یک رئیس و دو مستشار تشکیل می‌شود.

ماده ۶ – رئیس دیوان

رئیس دیوان از میان قضات دارای شرایط لازم به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و با حکم وی برای مدت چهار سال منصوب می‌شود و قابل تمدید است.

ماده ۷ – وظایف رئیس دیوان

رئیس دیوان دارای وظایف زیر است:
۱. اداره امور دیوان.
۲. تعیین شعب و توزیع کار بین آن‌ها.
۳. پیشنهاد بودجه سالانه دیوان به قوه قضائیه.
۴. نظارت بر حسن جریان امور دیوان.
۵. تهیه گزارش‌های لازم و ارائه به رئیس قوه قضائیه.

فصل سوم - رسیدگی در دیوان عدالت اداری

ماده ۸ – نحوه رسیدگی

رسیدگی در دیوان شکلی و غیر ترافعی است و با رعایت اصول بی‌طرفی و عدالت انجام می‌شود.

ماده ۹ – شروع رسیدگی

رسیدگی در دیوان مستلزم تقدیم دادخواست است. دادخواست باید به زبان فارسی، روی برگ‌های مخصوص دیوان و همراه با دلایل و مدارک تقدیم شود.

ماده ۱۰ – موارد رد دادخواست

در موارد زیر دادخواست توسط دیوان رد می‌شود:
۱. عدم رعایت شرایط شکلی دادخواست.
۲. عدم صلاحیت دیوان برای رسیدگی به موضوع.
۳. عدم اهلیت قانونی شاکی یا نماینده او.

ماده ۱۱ – فرایند ابلاغ

ابلاغ اوراق قضائی دیوان به طرفین دعوا مطابق مقررات مربوط به ابلاغ در آیین دادرسی مدنی انجام می‌شود.

ماده ۱۲ – نحوه تشکیل جلسه رسیدگی

جلسات رسیدگی در شعب بدوی یا تجدیدنظر دیوان، با حضور رئیس یا دادرس شعبه و بدون حضور طرفین نیز می‌تواند برگزار شود.

ماده ۱۳ – حق دفاع

شاکی و طرف شکایت حق دارند لوایح دفاعیه یا توضیحات کتبی خود را به دیوان تسلیم کنند. در صورت لزوم جلسه حضوری برای استماع اظهارات طرفین تشکیل می‌شود.

فصل چهارم - هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

ماده ۱۴ – تشکیل هیأت عمومی

هیأت عمومی دیوان از کلیه رؤسا، مستشاران و دادرسان دیوان تشکیل می‌شود و با حضور دو سوم اعضا رسمیت می‌یابد. ریاست هیأت با رئیس دیوان است.

ماده ۱۵ – صلاحیت هیأت عمومی

هیأت عمومی صلاحیت دارد به موارد زیر رسیدگی کند:
۱. ابطال مصوبات و آیین‌نامه‌های خلاف قانون یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب‌کننده.
۲. صدور رأی وحدت رویه در صورت اختلاف بین شعب دیوان.

ماده ۱۶ – نحوه درخواست ابطال

هر کس می‌تواند ابطال مصوبات را از هیأت عمومی دیوان درخواست کند. درخواست باید به صورت کتبی و با ذکر دلایل تقدیم شود.

ماده ۱۷ – اثر آراء هیأت عمومی

آراء هیأت عمومی در خصوص ابطال مصوبات، برای کلیه اشخاص و مراجع لازم‌الاتباع است.

ماده ۱۸ – رأی وحدت رویه

در صورتی که بین آرای صادره از شعب دیوان تعارض باشد، موضوع در هیأت عمومی مطرح و پس از بحث و بررسی، رأی وحدت رویه صادر می‌شود. این رأی برای شعب دیوان لازم‌الاتباع است.

فصل پنجم - مقررات خاص

ماده ۱۹ – اجرای آراء دیوان

کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، اعم از دولتی و غیر دولتی، مکلف به اجرای آرای دیوان هستند. عدم اجرای رأی، تخلف اداری محسوب شده و قابل تعقیب است.

ماده ۲۰ – ضمانت اجرای عدم اجرای رأی

در صورت استنکاف مسؤولان از اجرای رأی دیوان:
۱. به انفصال از خدمات دولتی بین یک تا پنج سال محکوم می‌شوند.
۲. دیوان می‌تواند رأساً اجرای حکم را پیگیری و اعمال کند.

ماده ۲۱ – تسریع در رسیدگی

رسیدگی در دیوان باید بدون تشریفات پیچیده و با رعایت اختصار انجام شود.

ماده ۲۲ – رسیدگی خارج از نوبت

پرونده‌هایی که موضوع آن‌ها ابطال مصوبات یا احقاق حقوق استخدامی فوری است، باید خارج از نوبت رسیدگی شوند.

ماده ۲۳ – هزینه دادرسی

هزینه دادرسی در دیوان کمتر از هزینه دادرسی محاکم عمومی است. پرداخت هزینه نباید مانع از دسترسی مردم به عدالت شود.

ماده ۲۴ – واخواهی

در صورت غیبت غیرموجه یکی از طرفین دعوا و صدور رأی به ضرر او، حق واخواهی در دیوان وجود دارد.

فصل ششم - احکام متفرقه

ماده ۲۵ – شکایت از مصوبات شوراهای اسلامی شهر و روستا

رسیدگی به شکایات نسبت به مصوبات شوراهای اسلامی شهر و روستا در صلاحیت دیوان است.

ماده ۲۶ – تعیین آیین‌نامه‌های اجرایی

آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون ظرف شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن آن، توسط دیوان تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد.

ماده ۲۷ – لازم‌الاجرا شدن قانون

این قانون از تاریخ تصویب، جایگزین قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۸۵ و اصلاحات بعدی آن می‌شود.