کمیسیون ماده ۵ یکی از مهم‌ترین نهادهای تصمیم‌گیری در حوزه شهرسازی و معماری در ایران است که وظیفه بررسی و تصویب تغییرات در طرح‌های تفصیلی شهرها را بر عهده دارد. این کمیسیون طبق ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (مصوب ۱۳۵۱) تشکیل شده است.
وظایف و اختیارات کمیسیون ماده ۵:
۱. تغییر کاربری اراضی شهری
تغییر کاربری‌های مشخص‌شده در طرح تفصیلی شهرها، مانند تبدیل زمین‌های مسکونی به تجاری، اداری، فضای سبز و بالعکس.
2. افزایش یا کاهش تراکم ساختمانی
بررسی و تصویب تغییرات در میزان تراکم و سطح اشغال ساختمان‌ها.
3. اصلاح و بازنگری در طرح‌های تفصیلی
اگر نیاز به تغییرات جزئی در طرح‌های تفصیلی باشد، این کمیسیون اختیار دارد که آنها را اصلاح کند.
4. بررسی موارد خاص
در مواردی که اجرای طرح تفصیلی مشکلاتی را برای شهروندان یا دستگاه‌های اجرایی ایجاد کند، کمیسیون می‌تواند استثنائاتی قائل شود.
ترکیب اعضای کمیسیون ماده ۵
اعضای این کمیسیون شامل نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و متخصصان مرتبط با شهرسازی هستند. ترکیب معمول اعضا به شرح زیر است:
1. استاندار (به‌عنوان رئیس کمیسیون)
2. شهردار
3. نماینده وزارت راه و شهرسازی
4. نماینده وزارت کشور
5. نماینده شورای شهر
6. نماینده سازمان نظام مهندسی ساختمان
7. نماینده سازمان میراث فرهنگی (در صورت وجود بناهای تاریخی در محدوده تغییرات)
8. سایر کارشناسان مرتبط (در صورت لزوم)
مراحل بررسی و تصویب در کمیسیون ماده ۵
۱. ارائه درخواست تغییرات در طرح تفصیلی توسط شهرداری یا مالکین به کمیسیون.
2. بررسی درخواست از نظر فنی، شهرسازی، زیست‌محیطی و حقوقی.
3. تصویب یا رد درخواست در جلسات کمیسیون.
4. ابلاغ مصوبه به شهرداری جهت اجرا.
نقاط مثبت و چالش‌های کمیسیون ماده ۵
✅ نقاط مثبت:
امکان انعطاف‌پذیری در طرح‌های تفصیلی با توجه به نیازهای روز.
تسریع در توسعه شهری و بهبود کاربری‌ها.
ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف شهری.
❌ چالش‌ها:
احتمال تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی و اعمال نفوذ توسط برخی ذی‌نفعان.
تغییرات بی‌رویه در کاربری‌ها که ممکن است باعث بی‌نظمی در شهر شود.
عدم شفافیت در برخی مصوبات.
اگر سؤالات جزئی‌تر یا مورد خاصی در نظر دارید، بفرمایید.
