قانون شوراها(شرح کامل)

قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱ خرداد ۱۳۷۵ با اصلاحات بعدی

فصل اول - کلیات ماده ۱ - به‌منظور تحقق اصل ششم و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اداره امور کشور با اتکا به آرای عمومی، شوراهایی با عنوان شورای اسلامی روستا، بخش، شهر، شهرستان و استان تشکیل می‌گردد.

ماده ۲ - شوراهای اسلامی روستا و شهر با نظارت مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود. حدود وظایف و اختیارات شوراها، نحوه انتخاب، شرایط انتخاب‌شوندگان و انتخاب‌کنندگان و سایر امور مربوط به آن طبق این قانون تعیین می‌شود.

ماده ۳ - نظارت بر انتخابات شوراها بر عهده مجلس شورای اسلامی است و این نظارت از طریق هیأت‌های نظارت که مجلس تعیین می‌کند، انجام می‌شود.

ماده ۴ - دوره فعالیت شوراهای اسلامی چهار سال است و انتخابات آنها باید قبل از پایان دوره برگزار شود به‌طوری که شورا بلافاصله پس از پایان دوره قبلی آغاز به کار نماید.

ماده ۵ - وزارت کشور مسئول اجرای این قانون و برگزاری انتخابات شوراها است.

ماده ۶ - کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و مؤسسات عمومی غیردولتی موظفند امکانات لازم را در اختیار هیأت‌های اجرایی و نظارت انتخابات شوراها قرار دهند.

ماده ۷ - استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مسئولان اجرایی موظفند امکانات لازم جهت تشکیل و شروع به کار شوراها را فراهم نمایند.

ماده ۸ - جلسات شوراها علنی است و مصوبات آنها باید به تأیید مقاماتی که قانون مشخص کرده، برسد.

ماده ۹ - در هر محل، فقط یک شورای اسلامی تشکیل می‌شود.

ماده ۱۰ - شوراها دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند و مصوبات آنها در حدود قوانین برای مراجع ذی‌ربط لازم‌الاجرا است.

ماده ۱۱ - تشکیلات شوراها به شرح زیر است: ۱- شورای اسلامی روستا ۲- شورای اسلامی بخش ۳- شورای اسلامی شهر ۴- شورای اسلامی شهرستان ۵- شورای اسلامی استان

فصل دوم - تعداد اعضای شوراها ماده ۱۲ - تعداد اعضای شورای اسلامی روستا به‌شرح زیر تعیین می‌شود:

الف - روستاهای تا ۱۵۰۰ نفر جمعیت: ۳ نفر عضو اصلی و ۱ نفر عضو علی‌البدل. ب - روستاهای بیش از ۱۵۰۰ نفر جمعیت: ۵ نفر عضو اصلی و ۲ نفر عضو علی‌البدل.

ماده ۱۳ - در شهرهایی که تا ۵۰ هزار نفر جمعیت دارند، شورای شهر دارای ۵ نفر عضو اصلی و ۳ نفر علی‌البدل است. در شهرهایی که بیش از ۵۰ هزار و تا ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارند، ۷ نفر عضو اصلی و ۵ نفر علی‌البدل خواهند بود.

ماده ۱۴ - در شهرهای با جمعیت بیش از ۲۰۰ هزار تا یک میلیون نفر، ۹ نفر عضو اصلی و ۶ نفر علی‌البدل خواهند بود. در شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر، ۱۱ تا ۲۱ نفر عضو اصلی و ۸ نفر علی‌البدل بنا به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت دولت تعیین می‌شوند.

ماده ۱۵ - در هر بخش، شورای بخش مرکب از رؤسای شوراهای روستاهای واقع در آن بخش تشکیل می‌شود.

ماده ۱۶ - شورای شهرستان مرکب از رؤسای شوراهای شهرها و بخش‌های تابعه آن شهرستان است.

ماده ۱۷ - شورای استان مرکب از نمایندگان شوراهای شهرستان‌های واقع در آن استان است.

فصل سوم - شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان

ماده ۱۸ - انتخاب‌کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند: ۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران. ۲- حداقل ۱۸ سال تمام در روز اخذ رأی. ۳- سکونت در محدوده حوزه انتخابیه. ۴- محروم نبودن از حقوق اجتماعی.

تبصره - رأی‌دهندگان باید در هنگام اخذ رأی، شناسنامه عکس‌دار یا کارت شناسایی معتبر همراه داشته باشند.

ماده ۱۹ - انتخاب‌شوندگان هنگام ثبت‌نام باید دارای شرایط زیر باشند: ۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران. ۲- اعتقاد و التزام عملی به اسلام و ولایت مطلقه فقیه و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. ۳- وفاداری به نظام جمهوری اسلامی ایران. ۴- داشتن حداقل ۲۵ سال سن تمام. ۵- سواد خواندن و نوشتن به‌میزانی که بتوانند وظایف خود را انجام دهند. ۶- نداشتن سوء شهرت در محل. ۷- عدم اعتیاد به مواد مخدر. ۸- انجام خدمت وظیفه یا داشتن معافیت دائم برای مردان.

ماده ۲۰ - افراد زیر از داوطلب شدن برای عضویت در شورا محروم‌اند: ۱- محکومان به ارتکاب جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور. ۲- وابستگان تشکیلات غیرقانونی و معاند با نظام. ۳- کسانی که به حکم قطعی دادگاه از حقوق اجتماعی محروم شده‌اند. ۴- کارمندان دولت و نهادهای عمومی غیردولتی که بدون استعفا در حوزه تحت مسئولیت خود داوطلب شوند. ۵- نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبرگان، اعضای شوراهای اسلامی بالاتر، وزرا و معاونان وزرا، استانداران، فرمانداران و بخشداران، مگر با استعفا از سمت.

فصل چهارم - نحوه برگزاری انتخابات شوراها

ماده ۲۱ - انتخابات شوراهای اسلامی توسط وزارت کشور و تحت نظارت هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها که توسط مجلس شورای اسلامی تعیین می‌شود، انجام خواهد شد.

ماده ۲۲ - در هر حوزه انتخابیه، فرماندار، بخشدار یا شهردار موظف است هیأت اجرایی انتخابات را حداکثر ظرف یک هفته از تاریخ اعلام رسمی انتخابات تشکیل دهد.

ماده ۲۳ - هیأت اجرایی متشکل از ۹ نفر است که شامل فرماندار (یا بخشدار) و هشت نفر از معتمدان محلی می‌باشد.

ماده ۲۴ - هیأت اجرایی پس از تشکیل، مسئولیت ثبت‌نام داوطلبان، بررسی صلاحیت‌ها و اجرای مراحل مختلف انتخابات را بر عهده دارد.

ماده ۲۵ - نام‌نویسی داوطلبان عضویت در شوراها از طریق هیأت اجرایی حوزه انتخابیه مربوط انجام می‌شود و داوطلب باید مدارک هویتی و مستندات لازم را تحویل دهد.

ماده ۲۶ - پس از بررسی صلاحیت‌ها توسط هیأت اجرایی، اسامی تأییدشدگان به هیأت نظارت ارسال می‌شود. هیأت نظارت موظف است ظرف مدت ۷ روز نظر خود را اعلام نماید.

ماده ۲۷ - تبلیغات انتخاباتی از یک هفته قبل از روز رأی‌گیری آغاز شده و تا ۲۴ ساعت قبل از انتخابات ادامه دارد. هرگونه تبلیغ در روز رأی‌گیری ممنوع است.

ماده ۲۸ - تبلیغات انتخاباتی باید در چارچوب قوانین کشور بوده و از توهین، افترا، شایعه‌سازی، تحریک اختلافات قومی و مذهبی و سایر اقدامات غیرقانونی پرهیز شود.

ماده ۲۹ - اخذ رأی در یک روز مشخص، هم‌زمان در سراسر کشور انجام می‌شود و امکان تمدید ساعات رأی‌گیری با تصمیم وزارت کشور وجود دارد.

فصل پنجم - تشکیل و آغاز به‌کار شوراها

ماده ۳۰ - پس از اعلام صحت انتخابات توسط هیأت نظارت، فرماندار یا بخشدار موظف است ظرف مدت ۱۰ روز، اولین جلسه شورا را با حضور اعضای اصلی برگزار کند.

ماده ۳۱ - در اولین جلسه، هیأت رئیسه شورا (شامل رئیس، نایب‌رئیس و منشی‌ها) برای مدت یک سال انتخاب می‌شوند و امکان تجدید انتخاب آنان در سال‌های بعد وجود دارد.

ماده ۳۲ - جلسات شورا با حضور اکثریت مطلق اعضای اصلی رسمیت می‌یابد و تصمیمات با رأی اکثریت حاضرین اتخاذ می‌گردد، مگر در مواردی که قانون اکثریت خاصی را مشخص کرده باشد.

ماده ۳۳ - شورا موظف است ظرف مدت یک ماه پس از تشکیل، نسبت به تصویب آیین‌نامه داخلی خود اقدام نماید.

ماده ۳۴ - شورا موظف است پس از تصویب آیین‌نامه داخلی، نسخه‌ای از آن را به وزارت کشور، فرمانداری و شورای بالادست ارسال نماید.

ماده ۳۵ - در صورت استعفا، فوت، سلب عضویت یا غیبت غیرموجه هر یک از اعضای اصلی، نفرات علی‌البدل به ترتیب رأی جایگزین می‌شوند.

ماده ۳۵ - در صورت استعفا، فوت، سلب عضویت یا غیبت غیرموجه هر یک از اعضای اصلی، نفرات علی‌البدل به ترتیب رأی جایگزین می‌شوند.

فصل ششم - وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی شهر و روستا

ماده ۳۶ - نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا و پیگیری اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مصوب در حوزه عملکرد شورا بر عهده شورا می‌باشد.

ماده ۳۷ - بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسایی‌های موجود در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرح‌ها و پیشنهادهای اصلاحی و ارائه آن به مقامات اجرایی ذی‌ربط.

ماده ۳۸ - همکاری با مسئولان اجرایی و نهادها در زمینه‌های مختلف عمرانی، رفاهی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.

ماده ۳۹ - برنامه‌ریزی در خصوص مشارکت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور با جلب همکاری سازمان‌های دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی.

ماده ۴۰ - جذب کمک‌های مردمی و همکاری با نهادهای دولتی و غیردولتی برای پیشبرد اهداف شورا و ارتقاء خدمات.

ماده ۴۱ - تلاش برای تأمین خودکفایی شهرداری‌ها و سازمان‌های وابسته به آن‌ها از طریق همکاری با دستگاه‌های اجرایی، جلب سرمایه‌گذاری، مشارکت مردم و بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی.

ماده ۴۲ - تصویب بودجه، متمم و اصلاح بودجه سالانه شهرداری و مؤسسات و شرکت‌های وابسته به شهرداری و همچنین تفریغ بودجه آن‌ها پس از رسیدگی و تأیید.

ماده ۴۳ - تصویب وام‌ها و معاملات شهرداری که طبق آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها نیازمند تصویب شورا هستند، و نظارت بر حسن اجرای آن‌ها.

ماده ۴۴ - تصویب نرخ خدمات ارائه‌شده توسط شهرداری و سازمان‌های وابسته به آن با رعایت قوانین مربوط.

ماده ۴۵ - انتخاب شهردار برای مدت چهار سال با رأی اکثریت مطلق اعضای شورا، و امکان عزل او با رعایت مقررات قانونی.

ماده ۴۶ - نظارت بر عملکرد شهرداری و بررسی گزارش‌های شهردار و در صورت لزوم، درخواست ارائه توضیح کتبی یا حضور در جلسه شورا.

ماده ۴۷ - بررسی و تصویب طرح‌های عمرانی شهرداری پس از بررسی در کمیسیون‌های تخصصی شورا و در چارچوب برنامه و بودجه مصوب.

ماده ۴۸ - تصویب اساسنامه، سازمان و شرکت‌های وابسته به شهرداری و همچنین آیین‌نامه‌های مورد نیاز این سازمان‌ها با رعایت مقررات قانونی.

ماده ۴۹ - بررسی و تصویب برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت شهرداری در چارچوب طرح‌های جامع شهری.

ماده ۵۰ - تصویب ایجاد یا تغییر نام و نام‌گذاری معابر، میادین، خیابان‌ها، کوچه‌ها و سایر اماکن عمومی شهری با رعایت ضوابط مربوطه.

ماده ۵۱ - همکاری با شورای عالی استان‌ها، شورای اسلامی شهرستان و دیگر نهادهای قانونی برای تحقق هماهنگی در مدیریت شهری.

ماده ۵۲ - نظارت بر اجرای صحیح تعرفه‌های مصوب، عوارض محلی، مالیات‌های محلی و هزینه‌کرد آن در پروژه‌های شهری و روستایی.

ماده ۵۳ - تصویب برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و خدماتی در سطح شهر یا روستا با همکاری نهادهای مربوطه و در چارچوب قوانین جاری کشور.

ماده ۵۴ - اظهارنظر درخصوص لوایح، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و سایر اسناد دولتی مرتبط با وظایف شهرداری که جهت استعلام به شورا ارسال می‌گردد.

ماده ۵۵ - ارزیابی عملکرد شهرداری در پایان هر سال و ارائه گزارش مکتوب آن به مراجع نظارتی و عموم مردم.

فصل هفتم - شوراهای اسلامی شهرستان و استان

ماده ۵۷ - شورای اسلامی شهرستان از نمایندگان شوراهای اسلامی شهرها و بخش‌های تابعه آن شهرستان تشکیل می‌شود. تعداد نمایندگان هر شورا براساس جمعیت آن منطقه

ماده ۵۶ - شورا می‌تواند در صورت نیاز، کمیسیون‌های تخصصی از بین اعضای خود تشکیل دهد و از افراد متخصص و آگاه جهت مشاوره دعوت به همکاری کند.

تابعه آن شهرستان تشکیل می‌شود. تعداد نمایندگان هر شورا براساس جمعیت آن منطقه تعیین می‌گردد.

ماده ۵۸ - وظایف شورای اسلامی شهرستان: ۱- ایجاد هماهنگی میان شوراهای اسلامی شهر و بخش در محدوده شهرستان. ۲- بررسی معضلات عمومی شهرستان و پیشنهاد راهکار به مسئولان مربوطه. ۳- نظارت بر حسن اجرای مصوبات شوراهای پایین‌دست در چهارچوب قانون.

ماده ۵۹ - شورای اسلامی استان از نمایندگان منتخب شوراهای اسلامی شهرستان‌های آن استان تشکیل می‌شود.

ماده ۶۰ - وظایف شورای اسلامی استان: ۱- بررسی مشکلات کلی استان و ارائه پیشنهاد به شورای عالی استان‌ها و مقامات مسئول. ۲- هماهنگ‌سازی برنامه‌های عمرانی، اقتصادی و فرهنگی شوراهای شهرستان در سطح استان. ۳- مشارکت در تدوین طرح‌ها و برنامه‌های توسعه استانی در همکاری با استانداری و سایر مراجع ذی‌ربط.

فصل هشتم - شورای عالی استان‌ها

ماده ۶۱ - شورای عالی استان‌ها مرکب از یک نفر نماینده از هر استان است که توسط شورای اسلامی همان استان انتخاب می‌شود.

ماده ۶۲ - مدت عضویت در شورای عالی استان‌ها چهار سال است و اعضا می‌توانند برای دوره‌های بعد نیز انتخاب شوند.

ماده ۶۳ - وظایف شورای عالی استان‌ها: ۱- بررسی و اظهار نظر در خصوص لوایح و طرح‌های مربوط به شوراها و شهرداری‌ها. ۲- ارائه طرح قانونی به مجلس شورای اسلامی در موضوعات مربوط به وظایف شوراها. ۳- نظارت بر حسن اجرای مصوبات شوراهای استان‌ها. ۴- ارائه پیشنهادات و راهکارهای هماهنگ‌سازی عملکرد شوراها در سطح ملی.

فصل نهم - سلب عضویت، انحلال شورا و سایر مقررات

ماده ۶۴ - در صورت محکومیت قطعی هر یک از اعضای شورا به جرائم عمدی، عضویت وی در شورا خودبه‌خود لغو می‌شود.

ماده ۶۵ - در صورت عدم شرکت عضو شورا در بیش از شش جلسه متوالی یا نه جلسه غیرمتوالی بدون عذر موجه، موضوع به هیأت حل اختلاف ارجاع می‌شود و در صورت تأیید، عضویت وی لغو خواهد شد.

ماده ۶۶ - شوراهایی که اکثریت اعضای آن‌ها به دلایلی نظیر استعفا، فوت، سلب عضویت یا عزل از شورا خارج شده‌اند، منحل‌شده تلقی می‌شوند و انتخابات مجدد باید برگزار گردد.

ماده ۶۷ - موارد اختلاف بین شورا و شهردار یا سایر مسئولان محلی در هیأت حل اختلاف متشکل از نماینده استاندار، نماینده قوه قضاییه و نماینده شورای استان بررسی و حل و فصل می‌گردد.

ماده ۶۸ - وزارت کشور مسئول نظارت عالی بر عملکرد شوراهای اسلامی است و موظف است سالانه گزارش عملکرد شوراها را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

ماده ۶۹ - شوراها موظفند کلیه مصوبات خود را جهت اجرا به دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط ابلاغ و نسخه‌ای از آن را به وزارت کشور ارسال نمایند.

ماده ۷۰ - این قانون از زمان تصویب لازم‌الاجرا بوده و کلیه قوانین مغایر با آن لغو می‌گردد.